Góra Świętej Anny to zdeformowany przez czas stożek wulkaniczny. Przypomina nam o czasach tworzenia się płyt tektonicznych i geologii obszaru Polski. Nie jest ona prosta i nie gwarantuje bezpieczeństwa. I nie mamy na to wpływu.
W roku 2012, a może i wcześniej, po wielu latach od czasów gierkowej świetności, znów pojawiła się idea budowy w Polsce elektrowni atomowej.
Jestem przeciwnikiem tego rodzaju inwestycji. Nie tylko dlatego, że byłem świadkiem awarii w Czarnobylu i Fukushimy. Uważam, że nie ma żadnej gwarancji bezpieczeństwa dla takich projektów, skoro nie są ubezpieczalne. Natomiast zagrożenie powodowane ich awarią może mieć charakter globalny, a nie wyłącznie miejscowy. Skutek awarii jest bardzo trwały, podobnie jak zagrożenie odpadami. Nie zawsze jest też prostą sprawą wygasić i zamknąć elektrownię atomową.
Nie do końca przekonały też mnie informacje podawane przez Donalda Tuska, że w Polsce nie może wydarzyć się katastrofa podobna do tej z Fukushimy, gdyż Polska jest stabilna tektonicznie.
Znając polityczną nomenklaturę zalewającą całe państwo, nie mogę też mieć żadnej gwarancji, by szefował takiemu „narodowemu skarbowi” ktoś inny niż polityczny pomazaniec, z dużym zapałem, pewnością siebie i chamską butą, ale bez wiedzy i wyobraźni.
Gdy trafiłem na Górę Świętej Anny, to ta stabilność tektoniczna dominowała w moich dociekaniach, poznawaniu okolicy i historii miejsca. I wcale mnie nie zdziwiło, gdym poznał, że jednak Polska nie należy do regionów stabilnych tektonicznie. A wiedza z lekcji geografii na temat monolitycznej i trwałej budowy płyt tektonicznych uległa kompletnemu przeobrażeniu.
Stare wypiętrzenia górskie, które były bardzo dawno temu na obszarze Polski, mocno nadwyrężają stabilność płyty tektonicznej znajdującej się pod Polską. Nie są w większości widoczne na powierzchni, ale geolodzy mają świadomość ich struktury i słabości. My zaś możemy je podziwiać w postaci Gór Pieprzowych (okolice Sandomierza), których łańcuch przebiega w kierunku prostopadłym do wszystkich widocznych doskonale łańcuchów wypiętrzonych w późniejszych okresach. Ten kierunek jest dysonansem, który wskazuje, że pod grubą warstwą ziemi, kryje się wiele niespodzianek. To ślad po okresie starej transformacji płyty tektonicznej.
Od około dziesięciu lat funkcjonuje Dyrekcja elektrowni atomowej w budowie. Pochłania kolejne dziesiątki i setki milionów złotych z naszych podatków. Nikt się nas nie pytał, czy nam na tym zależy. To prawdopodobnie te pieniądze, lokowane w stowarzyszenia, redaktorów i celebrytów mają przekonywać nas – ciemną masę – do tego „wyśmienitego” pomysłu.
Dziś, w dobie wojskowej soldateski, ten pomysł nabiera zaś szerszego znaczenia. Będziemy bowiem wkrótce po wybudowaniu elektrowni atomowej, potęgą posiadającą atomowego straszaka. Nie ma znaczenia, że bieda i umysłowe ubóstwo, ale budowa i powstanie nowego MIŚ-ia (pod postacią bomby atomowej) bardzo wzmocni siłę i ducha narodu, a w szczególności elit. Czy to rzeczywiście uplasuje nas i naszą gospodarkę w czołówce świata.
*
W jednej z legend powiada się, że: „…głęboko pod ziemią mieszkał wielki i groźny Smok Ognisty, którego panem był Czarny Bóg.” Góra Świętej Anny wcześniej zwana była Górą Świętego Jerzego, jak również Górą Chełmską.
Peregrynacja do Świętej Anny
Późną wiosną 2012 roku, zupełnie przypadkowo, trafiłem na Górę Świętej Anny. Kojarzyła mi się z III powstaniem śląskim, zawieruchą związaną z budową autostrady. Udało mi się zobaczyć rozmach niemieckiego amfiteatru z 1938 roku, zasypane sztolnie z okresu II wojny światowej. Na szczycie, z daleka widoczne jest Sanktuarium Świętej Anny – to miejsce znaczące dla wiernych nie tylko Opolszczyzny.
Czasy tworzenia się kontynentów
Nie spodziewałem się poznać daleko dłuższej historii tego miejsca. Właściwym byłoby użycie słów: dalekiej prehistorii.
Niebawem dowiedziałem się, że Góra Świętej Anny to nic innego tylko wulkaniczny stożek. Wulkan był tu aktywny jeszcze… 27 milionów lat temu. To bardzo dawno temu. Ale licząc inaczej, w skali dziejów Ziemi – ten okres przestaje być już tak bardzo odległy. Tym bardziej, gdy dodatkowo uświadomimy sobie, że kształtowanie się naszego globu nie jest procesem zamkniętym. Oglądając resztki wulkanicznego stożka i zapadliska krateru (zrównanych później przez lodowce epok glacjalnych, późniejsze procesy erozyjne i wreszcie przez ludzką działalność) myślałem o styczniowym trzęsieniu ziemi, które nawiedziło spokojną sejsmicznie Wielkopolskę. 7 stycznia 2012 r. o godzinie 16.47 ziemia zatrzęsła się w Żerkowie. Do trzęsienia doszło na głębokości 10 kilometrów, 54 kilometry na północny wschód od Kalisza i 15 kilometrów na północ od Jarocina.
Czy Polska rzeczywiście jest obszarem bezpiecznym pod względem sejsmicznym?
Najpierw trzeba sobie uzmysłowić, że przysłowiowa trwałość płyt kontynentalnych to w rzeczywistości materia dość krucha. Dodatkowo ich popękane skorupy nie są jednorodnej budowy. Dlatego też styczniowe trzęsienie ziemi (o którym wyżej) nie jest w Polsce czymś wyjątkowym. Zdarzały się nie tak dawno trzęsienia wywołujące panikę na Podhalu, zmuszając władze do ewakuacji ludności. Gdy zacząłem poszukiwać wiadomości na ten temat, okazało się, że Polska jest najbardziej niestabilnym sejsmicznie krajem w regionie. A liczba trzęsień ziemi jest ogromna. Choć generalnie nie są szkodliwe i groźne, to świadczą o niestabilności sejsmicznej. Badania wykonane w ostatnich latach wskazują, że może to wynikać z ukrytych głęboko pod ziemią pozostałości łańcuchów górskich.
Trochę zadziwiają w tym kontekście oświadczenia, że Polska jest regionem sejsmicznie bezpiecznym i stabilnym. Walące się budynki opisywał Długosz. Ale zna je też historia XVIII i XIX wieku. W Wielkopolsce (Kalisz) właśnie zarysowały się tylko ściany – co nie oznacza, że stabilność konstrukcji nie uległa rozchwianiu.
Źródła:
Przewodnik geologiczny po Górze Świętej Anny i okolicy, Robert Niedźwiedzki i Marek Zarankiewicz
Prosta Teoria tektoniki płyt i ruchy litosfery
Zbigniew Zwoliński – Trzęsienia ziemi w Polsce, Instytut Paleogeografii i Geoekologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań
Paweł Wijacz – „Czy grozi nam trzęsienie ziemi”
Wulkanizm Góry Św. Anny – na stronie Geoparku Góra Św. Anny
Wulkan Świętej Anny. Czy Polsce grożą silne trzęsienia ziemi? – archiwalny artykuł R.Grzeszczyka, pozbawiony jego autorstwa przez firmę Polska Press Sp. z o.o., Polska Press grupa wydawnicza wchodząca w skład niemieckiego koncernu Verlagsgruppe Passau.
